Απόψεις της Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας επί του ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ με τίτλο «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και λοιπές διατάξεις»

Αθήνα, 17 Ιουνίου 2022
Αρ. Πρωτ.: 10/17-06-2022

Προς:

Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, κυρία Νίκη Κεραμέως minister@minedu.gov.gr, niki@nikikerameus.gr

Κοιν.:

Υπουργό Επικρατείας, κύριο Γεώργιο Γεραπετρίτη ypep@primeminister.gr, gerapetritis@law.UoA.gr

Υφυπουργό Παιδείας & Θρησκευμάτων, κύριο Άγγελο Συρίγο esyrigos@minedu.gov.gr

Γενικό Γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, κύριο Αποστόλη Δημητρόπουλο adimitropoulos@minedu.gov.gr

ΘΕΜΑ: Απόψεις της Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας επί του ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ με τίτλο «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και λοιπές διατάξεις»

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,

Όπως γνωρίζετε, η Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας (ΕΑΠ), συστάθηκε με τον ν.4780/2021, υπάγεται στον Πρωθυπουργό και αποτελεί συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας προς τον σκοπό της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και η εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία. Στο άρθρο 2 του ν.4780/2021 προβλέπεται, μεταξύ άλλων, και η συμμετοχή της ΕΑΠ στις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για την επεξεργασία σχεδίων νόμων που άπτονται των αρμοδιοτήτων της και η διατύπωση γνώμης για σχετικές διατάξεις προ της κατάθεσής τους ως προς τη συμβατότητά τους με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο αυτής (ν. 4074/2012, εφεξής Σύμβαση των Η.Ε.), λαμβάνοντας υπόψη την οικεία ανάλυση συνεπειών ρύθμισης.

Βάσει των προαναφερόμενων, στο πλαίσιο της εκ των υστέρων συμμετοχής της στη δημόσια διαβούλευση του παρόντος σχεδίου νόμου, η ΕΑΠ με την παρούσα επιστολή της θέτει υπόψη σας τις απόψεις και θέσεις της σχετικά με τις προβλέψεις του νομοσχεδίου αναφορικά με τα άτομα με αναπηρία/χρόνια πάθηση. Επισημαίνουμε, δε, ότι το πεδίο «εκπαίδευση» και ιδιαίτερα η τριτοβάθμια εκπαίδευση, αποτελεί προτεραιότητα στην οποία επικεντρώθηκε η ΕΑΠ από τις πρώτες συνεδριάσεις της. Σήμερα, δε, έχει θεμελιώσει στενή συνεργασία με όλα τα ΑΕΙ, με στόχο τη σύνταξη τεκμηριωμένης γνωμοδότησης, η οποία βρίσκεται ήδη στην τελική φάση επεξεργασίας.

Όπως είναι γνωστό, η Επιτροπή των Η.Ε. στις Τελικές παρατηρήσεις στην αρχική έκθεση της Ελλάδας [1] αναφέρει
στα σημεία 34 και 35 (εφαρμογή των προβλέψεων του άρθρου 24 της Σύμβασης για την εκπαίδευση) ότι:

34. Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για τα εξής:

(α) Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη και σαφής νομοθεσία, στρατηγική και διάθεση πόρων για τη
συμπεριληπτική εκπαίδευση, ειδικότερα σε σχέση με τη δια-βίου μάθηση.

(β) Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια δεν διαθέτουν προσβάσιμα και συμπεριληπτικά περιβάλλοντα,
κτίρια, εκπαιδευτικό υλικό, υπηρεσίες, εξοπλισμό, τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας,
καθώς και εξατομικευμένη στήριξη για εκπαιδευόμενους με αναπηρία. [...]

(δ) Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για το ύψος των δημόσιων κονδυλίων που διατίθενται για τη
συμπεριληπτική εκπαίδευση στα γενικά σχολεία και τα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης, για
καθορισμένα διαφανή πρωτόκολλα σε σχέση με εξατομικευμένα εκπαιδευτικά πλάνα και για
σχετικές τεχνολογίες και μέσα επικοινωνίας που να διασφαλίζουν την πρόσβαση των μαθητών με
αναπηρία σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης.

35. Υπενθυμίζοντας το γενικό σχόλιο της Επιτροπής Αρ. 4 (2016) για το δικαίωμα στη συμπεριληπτική
εκπαίδευση, και λαμβάνοντας υπόψη τον Στόχο 4 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και ειδικότερα τους
υποστόχους 4.5 και 4.α, η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να αυξήσει τις
προσπάθειές του για να εγγυηθεί τη συμπεριληπτική εκπαίδευση και ειδικότερα [...]

(β) Να διασφαλίσει την προσβασιμότητα των σχολικών και πανεπιστημιακών περιβαλλόντων,
σύμφωνα με τη Σύμβαση, προωθώντας τον Καθολικό Σχεδιασμό, την λήψη ειδικών μέτρων και την
εξατομικευμένη στήριξη, όπως προσβάσιμα και προσαρμοσμένα υλικά, συμπεριληπτικά
προγράμματα σπουδών, συμπεριληπτικές τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας για μαθητές
και φοιτητές με αναπηρία, καθώς και την ψηφιακή εκπαίδευση. [...]

(δ) Να διαθέσει αποτελεσματικούς και επαρκείς οικονομικούς και υλικούς πόρους και κατάλληλα και
τακτικά εκπαιδευμένο προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, ώστε να
εγγυηθεί τη συμπεριληπτική εκπαίδευση με αποτελεσματικό τρόπο.

(ε) Να ενσωματώσει τη συμπεριληπτική επαγγελματική εκπαίδευση στα προγράμματα σπουδών
ανώτερης εκπαίδευσης για τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς και στα προγράμματα κατάρτισης
για το σημερινό διδακτικό προσωπικό, διαθέτοντας επαρκή χρηματοδότηση.

Στο δε σημείο 14 (εφαρμογή των προβλέψεων του άρθρου 9 της Σύμβασης για την προσβασιμότητα) η
Επιτροπή αναφέρει ότι:

14. Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος, με βάση το γενικό σχόλιο Αρ. 2 (2014) για την
προσβασιμότητα, και λαμβάνοντας υπόψη τους υποστόχους 9 και 11 των Στόχων για τη Βιώσιμη
Ανάπτυξη, και ιδιαίτερα τους υποστόχους 11.2 και 11.7 [...]

(β) Να λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε να εγγυηθεί την προσβασιμότητα του δομημένου
περιβάλλοντος, των αγαθών και υπηρεσιών, και ιδίως του συστήματος μεταφορών στις αστικές και
αγροτικές περιοχές, και στα δημόσια και κοινωνικά μέσα επικοινωνίας, και να παρέχει κατάρτιση
σε παρόχους υπηρεσιών, μηχανικούς, αρχιτέκτονες και πολεοδόμους για τα προβλήματα
προσβασιμότητας που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία.

Όπως διαπιστώσαμε από τη συνεργασία με τα ΑΕΙ, και παρά τις όποιες προσπάθειες έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα από την Πολιτεία και τα Ιδρύματα, οι ανωτέρω διαπιστώσεις εν πολλοίς ισχύουν ακόμη στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Κυρία Υπουργέ,

Σε συνέχεια των ανωτέρω και έχοντας μελετήσει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, το παρόν σχέδιο νόμου, η ΕΑΠ αναγνωρίζει ότι αυτό κινείται στη σωστή κατεύθυνση αναφορικά με την πρόβλεψη μέτρων προς όφελος των ατόμων με αναπηρία, θεωρεί όμως ότι είναι αναγκαία η συμπλήρωση και βελτίωσή του σε ορισμένα σημεία, ώστε να επιτευχθεί η αναγκαία συμβατότητά του με το πνεύμα και τις προβλέψεις της Σύμβασης των Η.Ε. και της νέας δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας, που αυτή εισάγει.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΑΠ επισημαίνει τα βασικότερα σημεία στα οποία θεωρεί ότι υπάρχει ανάγκη παρέμβασης:

Άρθρο 3 του νομοσχεδίου: Με δεδομένο ότι η προώθηση και εφαρμογή του Καθολικού Σχεδιασμού αποτελεί αφενός βασική υποχρέωση εκ της Σύμβασης των Η.Ε. (άρθρο 4 αυτής) και σύσταση της Επιτροπής των Η.Ε. και αφετέρου τη νεώτερη προσέγγιση σχεδιασμού αειφόρων και βιώσιμων κοινοτήτων (υποδομών, υπηρεσιών, προϊόντων και διαδικασιών) συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών κοινοτήτων, η ΕΑΠ θεωρεί αναγκαία την προσθήκη σαφούς αναφοράς στον Καθολικό Σχεδιασμό [2] μεταξύ των αρχών τις οποίες τα ΑΕΙ οφείλουν να διασφαλίζουν κατά την οργάνωση και λειτουργία τους.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΑΠ (τροποποίηση/συμπλήρωση του άρθρου όπως παρακάτω, βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες)

Άρθρο 3 – Διάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης – Αποστολή των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων

[...]

3. Τα Α.Ε.Ι.έχουν ως αποστολή:[...]

ε) να διεξάγουν καινοτόμο έρευνα, να προωθούν τη διάχυση της γνώσης προς την κοινωνία, την καινοτομία και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, με προσήλωση στις αρχές της επιστημονικής και ηθικής δεοντολογίας, της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής και μη διάκρισης, του Καθολικού Σχεδιασμού και του ψηφιακού μετασχηματισμού και να συμβάλλουν στις εθνικές αναπτυξιακές προτεραιότητες σύμφωνα με την Εθνική Στρατηγική Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας και την Εθνική Στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης (ΕΣΕΕ)[...]

5. Για την εκπλήρωση της αποστολής τους, τα Α.Ε.Ι. οργανώνονται και λειτουργούν με κανόνες και πρακτικές που διασφαλίζουν την τήρηση και προάσπιση ιδίως των αρχών:

α) [...]

η) της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των φύλων, της μη διάκρισης κάθε διαφορετικότητας, του Καθολικού Σχεδιασμού και της ισότιμης πρόσβασης των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) στις δραστηριότητες του Α.Ε.Ι.

Άρθρα 15 και 153: Ήδη ο ν. 4443/2016 επιβάλλει την ίση μεταχείριση στην απασχόληση μεταξύ άλλων και λόγω αναπηρίας και την υποχρέωση υλοποίησης εύλογων προσαρμογών για τη διασφάλιση αυτής, ενώ και η Σύμβαση των Η.Ε. (άρθρο 5) απαγορεύει όλες τις διακρίσεις βάσει αναπηρίας. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΑΠ θεωρεί ότι μέσω του παρόντος νομοσχεδίου πρέπει να διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση στην απασχόληση και η μη διάκριση λόγω αναπηρίας/ χρόνιας πάθησης όλων των μελών του διδακτικού, ερευνητικού, διοικητικού και λοιπού προσωπικού του Ιδρύματος.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΑΠ (τροποποίηση/συμπλήρωση των άρθρων όπως παρακάτω, βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες)

Άρθρο 15 - Αρμοδιότητες Πρύτανη

1. Ο Πρύτανης έχει τις αρμοδιότητες του παρόντος [...]

κη) Μεριμνά για τη λήψη μέτρων που διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση του διδακτικού, ερευνητικού, διοικητικού και λοιπού προσωπικού με αναπηρία (ΑμεΑ) στους χώρους του Α.Ε.Ι., καθώς και την πρόσβαση των φοιτητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη διδασκαλία και την έρευνα και όλες τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας. [...]

Άρθρο 17 -Εκτελεστικός Διευθυντής

[...]

8. Η θητεία του Διευθυντή λήγει αυτοδικαίως με τη λήξη της θητείας του Συμβουλίου Διοίκησης. Η θητεία του Διευθυντή δύναται να λήξει πρόωρα με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης που λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία οκτώ ενδεκάτων (8/11) για σπουδαίο λόγο που ανάγεται σε πλημμελή εκτέλεση των καθηκόντων του ή μη υλοποίηση των αποφάσεων του Συμβουλίου Διοίκησης ή αδυναμία εκτέλεσης των καθηκόντων του για λόγους υγείας ή αναπηρίας, σωματικής ή πνευματικής, καθώς επίσης και εάν συντρέχουν προϋποθέσεις δυνητικής θέσης σε αργία κατά τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 104 του ν. 3528/2007.[...]

Άρθρο 153 - Μετακινήσεις μελών Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού

[...]

5. Οι προϋποθέσεις των περ. α), β) και γ) της παρ. 1 δεν ισχύουν επί αιτημάτων μετακίνησης μελών Δ.Ε.Π. λόγω κατάργησης του Τμήματος που υπηρετούσαν, καθώς και μελών Δ.Ε.Π. που υπηρετούν στα Γενικά Τμήματα των Α.Ε.Ι. Οι προϋποθέσεις των περ. α) και β) της παρ. 1 δεν ισχύουν επί αιτημάτων μετακίνησης μελών Δ.Ε.Π. με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση.

Άρθρα 67 και 68: Στη βάση των απαιτήσεων της Σύμβασης των Η.Ε. και του ν.4488/2017 η προσβασιμότητα αποτελεί οριζόντια έννοια και αφορά όλα τα περιβάλλοντα (φυσικά, ψηφιακά κ.λπ.). Κατά συνέπεια η ισότιμη πρόσβαση ατόμων με αναπηρία θα πρέπει να διασφαλίζεται στο σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών εκπαίδευσης, συμβατικών ή ψηφιακών ή καινοτόμων, με φυσική παρουσία ή εξ αποστάσεως κ.λπ.. Ως εκ τούτου η ΕΑΠ θεωρεί απαραίτητα τη συμπλήρωση των παρακάτω άρθρων ως εξής:

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΑΠ (τροποποίηση/συμπλήρωση των άρθρων όπως παρακάτω, βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες)

Άρθρο 67 - Εξ αποστάσεως εκπαίδευση

1. Η εκπαιδευτική διαδικασία δύναται να διεξάγεται με τη χρήση μεθόδων σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης προσβάσιμων και σε άτομα με αναπηρία αποκλειστικά στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α) [...]

Άρθρο 68 - Πλατφόρμα ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

1. Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.) τηρούν ηλεκτρονική πλατφόρμα προσβάσιμη και σε άτομα με αναπηρία μέσω της οποίας παρέχονται υπηρεσίες ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για όλα τα προγράμματα σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου που οργανώνονται από το Α.Ε.Ι. Με τον Εσωτερικό Κανονισμό του Ιδρύματος καθορίζονται ζητήματα σχετικά με την ταυτοποίηση των δικαιούχων κατά την είσοδο στην πλατφόρμα, τα δικαιώματα πρόσβασής τους σε αυτή και τις υποχρεώσεις των διδασκόντων και των φοιτητών.

2. [...]

Άρθρα 86 και 115: Με δεδομένα α) το γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρία ανήκουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία στις οικονομικά ασθενέστερες ομάδες του πληθυσμού με τα μεγαλύτερα ποσοστά αποκλεισμού από την εκπαίδευση και απασχόληση, β) τη λογική για πρόβλεψη «θετικών δράσεων και ειδκών μέτρων με σκοπό την πρόληψη ή την αντιστάθμιση μειονεκτημάτων λόγω αναπηρίας» που εισάγει ο ν.4443/2016, άρθρο 7, αλλά και γ) τη διάθεση της Πολιτείας να λάβει τέτοιες δράσεις προς όφελος άλλων «ευπαθών ομάδων» (βλ. τρίτεκνους, πολύτεκνους κ.λπ. στο παρόν νομοσχέδιο), η ΕΑΠ θεωρεί ότι μεταξύ αυτών θα πρέπει με σαφήνεια παρόμοιες προβλέψεις να ισχύσουν και προς όφελος των ατόμων με αναπηρία με στόχο τη διευκόλυνση της ισότιμης πρόσβασης αυτών σε όλους τους κύκλους της εκπαίδευσης παρά τα πρόσθετα κόστη διαβίωσης που συνεπάγεται αυτή καθεαυτή η αναπηρία.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΑΠ (τροποποίηση/συμπλήρωση των άρθρων όπως παρακάτω, βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες)

Άρθρο 86 - Δικαίωμα δωρεάν φοίτησης σε Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με τέλη φοίτησης – Υποτροφίες

1.[...]

5. Εάν ο αιτών την απαλλαγή δεν έχει συμπληρώσει το 26ο έτος της ηλικίας του και είναι τέκνο τρίτεκνης ή πολύτεκνης οικογένειας ή τέκνο άγαμου γονέα ή ορφανός τουλάχιστον από έναν (1) γονέα ή άτομο με αναπηρία ή μέλος νοικοκυριού με άτομο με αναπηρία δύναται να αιτηθεί την απαλλαγή κατά το ήμισυ (50%) από την υποχρέωση καταβολής τελών φοίτησης, εφόσον ο μέσος όρος στην περ. α) της παρ. 4 δεν υπερβαίνει το 100% του εθνικού διάμεσου διαθέσιμου ισοδύναμου εισοδήματος.

6.[...]

Άρθρο 115 -Συμβούλιο του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης

1. Το Συμβούλιο του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες:

α) [...]

γ) συγκροτεί επιτροπές εμπειρογνωμόνων με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας, της προσβασιμότητας και της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων του Κέντρου και τη σύνδεσή τους με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας,

δ) [...]

θ) αξιολογεί τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τη βιωσιμότητα, την προσβασιμότητα και τη σκοπιμότητά τους, ορίζει το ύψος των τελών φοίτησης για κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Κέντρου και το ποσοστό παρακράτησης από τα έσοδα αυτών ως πόρο κάλυψης των γενικών εξόδων του Κέντρου,

ι) [...]

ιδ) διασφαλίζει τη φυσική και ηλεκτρονική προσβασιμότητα των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα προγράμματα του Κέντρου,

ιε) [...]

ιζ) αποφασίζει την παροχή κινήτρων με σκοπό την αύξηση της συμμετοχής στα προγράμματα του Κέντρου και καταρτίζει την εκπτωτική πολιτική για τη συμμετοχή μελών κοινωνικά ευπαθών ομάδων, ατόμων με αναπηρία/χρόνια πάθηση, ανέργων, φοιτητών και λοιπών κατηγοριών,

ιη) [...]

Άρθρο 211 του νομοσχεδίου: Η ΕΑΠ θεωρεί αναγκαία τη θεσμική ανάδειξη οριζόντιου ρόλου της Μονάδας Ισότιμης Πρόσβασης και τη σαφή θεσμική κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας συνεργασίας όλων των Μονάδων και λοιπών Υπηρεσιών των ΑΕΙ με αυτή, με στόχο την παρακολούθηση της εφαρμογής των σχετικών προβλέψεων της Σύμβασης των Η.Ε. στα ΑΕΙ, τη διασφάλιση της προσβασιμότητας στο πλαίσιο του άρθρου 9 αυτής και την οριζόντια ένταξη της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις διαδικασίες, πολιτικές, προγράμματα και δράσεις αυτών.

Η Μονάδα αυτή προτείνεται να λειτουργεί ως Σημείο Αναφοράς του κάθε ΑΕΙ, στα πρότυπα των Σημείων Αναφοράς του άρθρου 71 του ν.4488/2017 με ρόλο εποπτικό και συντονιστικό της εφαρμογής της Σύμβασης στο χώρο του Ιδρύματος. Στις ήδη προβλεπόμενες στο νομοσχέδιο αρμοδιότητές της, θα πρέπει να προστεθεί και αρμοδιότητα της Μονάδας για την προώθηση στο Επιμέρους Σημείο Αναφοράς του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων προτάσεων και νομοθετικών ρυθμίσεων βέλτιστης εφαρμογής της Σύμβασης στα ΑΕΙ, τη σύνταξη σχετικών ετήσιων εκθέσεων προόδου και την προώθηση διαβούλευσης με τα μέλη με αναπηρία της ακαδημαϊκής κοινότητας για τα παραπάνω θέματα.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΑΠ (τροποποίηση/συμπλήρωση του άρθρου όπως παρακάτω, βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες)

Άρθρο 211 - Μονάδα Ισότιμης πρόσβασης ατόμων με αναπηρία και ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

1.[...]

2. Αποστολή της Μονάδας είναι [...]

Ειδικότερα, αρμοδιότητες της Μονάδας είναι:

α) [....],

ιβ) η συνεργασία με άλλες μονάδες του Α.Ε.Ι., και ιδίως με τη Μονάδα Υποστήριξης Φοιτητών, το Κέντρο Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης, τις Βιβλιοθήκες και την τεχνική υπηρεσία για θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της,

ιβ) η τήρηση στατιστικών στοιχείων σχετικών με την αναπηρία (π.χ. αριθμός μελών με αναπηρία/χρόνια πάθηση της ακαδημαϊκής κοινότητας, κατηγορίες αναπηρίας, συμμετοχή σε δραστηριότητες κ.λπ.) και την προσβασιμότητα υποδομών και υπηρεσιών του Ιδρύματος.

ιγ) η άσκηση κάθε άλλης αρμοδιότητας που καθορίζεται στον Οργανισμό του Α.Ε.Ι. και σχετίζεται με το αντικείμενο της Μονάδας.

2. Η Μονάδα Ισότιμης Πρόσβασης ατόμων με αναπηρία και ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ορίζεται ως Σημείο Αναφοράς του Ιδρύματος για την παρακολούθηση της εφαρμογής των σχετικών προβλέψεων της Σύμβασης των Η.Ε. για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και την σύνταξη και υποβολή στο Επιμέρους Σημείο Αναφοράς του Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων του άρθρου 71 του ν.4488/2017 προτάσεων και νομοθετικών ρυθμίσεων βέλτιστης εφαρμογής της Σύμβασης στα ΑΕΙ και ετήσιας έκθεσης προόδου και τη διενέργεια διαβούλευσης με τα μέλη με αναπηρία της ακαδημαϊκής κοινότητας για τα παραπάνω θέματα.

3. Οι άλλες μονάδες του Α.Ε.Ι. (π.χ. Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας, Μονάδα Στρατηγικού Σχεδιασμού, Μονάδα Ασφάλειας και προστασίας, Μονάδα Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Μονάδα Υποστήριξης Φοιτητών, Κέντρο Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης, Βιβλιοθήκες, Τεχνική υπηρεσία κ.λπ.) υποχρεούνται να συνεργάζονται με τη Μονάδα Ισότιμης Πρόσβασης ατόμων με αναπηρία και ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της.

Άρθρο 220 του νομοσχεδίου: Η απαίτηση της Σύμβασης για εμπλοκή των ίδιων των ατόμων με αναπηρία κατά την ανάπτυξη πολιτικών, καθώς και σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που αναφέρονται σε ζητήματα που τα αφορούν (άρθρο 4, παρ.3 της Σύμβασης), οδηγούν αναπόφευκτα στην υποχρέωση πρόβλεψης της εκπροσώπησης τους στα ακαδημαϊκά όργανα που ασχολούνται με θέματα που τα αφορούν, όπως η Επιτροπή Ισότιμης Πρόσβασης Ατόμων με Αναπηρία . Η ΕΑΠ θεωρεί ότι το σχετικό άρθρο 220 του νομοσχεδίου θα πρέπει να αναφέρει την υποχρέωση συμμετοχής στην Επιτροπή μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας με αναπηρία/χρόνια πάθηση -εφόσον φυσικά υπάρχουν τέτοια.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΑΠ (τροποποίηση/συμπλήρωση του άρθρου όπως παρακάτω, βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες)

Άρθρο 220 -Επιτροπή Ισότιμης Πρόσβασης ατόμων με αναπηρία και ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

1. Με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης συγκροτείται η Επιτροπή Ισότιμης Πρόσβασης Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) και ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (Ε.Ι.Π.) του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.). Η Επιτροπή είναι εννεαμελής αποτελείται από πέντε (5) μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.), τα οποία προέρχονται, κατά το δυνατόν, από διαφορετικές σχολές του Α.Ε.Ι. και κατά προτίμηση είναι άτομα με αναπηρία ή με σχετική εξειδίκευση ή πείρα σε θέματα ισότιμης πρόσβασης των ΑμεΑ και των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, τον προϊστάμενο της Μονάδας Ισότιμης Πρόσβασης, τον προϊστάμενο της τεχνικής υπηρεσίας του Α.Ε.Ι., έναν (1) εκπρόσωπο των φοιτητών κατά προτίμηση φοιτητή με αναπηρία και τον επικεφαλής της Κέντρο Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης.[...]

Άρθρα 207, 209, 212 και 224 του νομοσχεδίου: Η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι το μεγαλύτερο όφελος για τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς επιτυγχάνεται όταν η διάσταση της αναπηρίας και η προσβασιμότητα διαχέεται οριζόντια σε πολιτικές, μέτρα και δράσεις που αφορούν στον γενικό πληθυσμό. Αντίθετα η αποκομμένη από το σύνολο αντιμετώπιση θεμάτων ατόμων με αναπηρία οδηγεί σταδιακά σε περιθωριοποίηση και απαξίωση των όποιων καλών προθέσεων.

Στο πλαίσιο αυτό η ΕΑΠ θεωρεί ότι α) το Σχέδιο για την ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στο Στρατηγικό Σχέδιο του Ιδρύματος και β) όλες οι Μονάδες και τα Σχέδια του Ιδρύματος -σε συνεργασία με την Μονάδα Ισότιμης Πρόσβασης- πρέπει να συμπεριλαμβάνουν και στοχευμένα μέτρα για την κάλυψη των αναγκών όλων των μελών με αναπηρία/χρόνια πάθηση της ακαδημαϊκής κοινότητας και τη διασφάλιση της προσβασιμότητας στις υποδομές/ εξοπλισμούς, υπηρεσίες και διαδικασίες όπως π.χ. την ενσωμάτωση της προσβασιμότητας στα θέματα ποιότητας, την ασφάλεια και προστασία από οιουσδήποτε κινδύνους, την ειδοποίηση και διαφυγή με κατάλληλα μέσα των ατόμων με αναπηρία κ.λπ.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΑΠ (τροποποίηση/συμπλήρωση των άρθρων όπως παρακάτω, βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες)

Άρθρο 207 - Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας

1. Σε κάθε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) συνιστάται διοικητική δομή, το επίπεδο και η διοικητική διάρθρωση της οποίας καθορίζονται στον Οργανισμό του Ιδρύματος, με ονομασία «Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας» (ΜΟ.ΔΙ.Π.). Αποστολή της Μονάδας είναι η εφαρμογή Εσωτερικού Συστήματος Διασφάλισης Ποιότητας στην εκπαιδευτική, ερευνητική και λοιπή δραστηριότητα του Α.Ε.Ι. με στόχο τη διασφάλιση και συνεχή βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου του, της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, καθώς και την αποτελεσματική λειτουργία και απόδοση των υπηρεσιών του, σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές, ιδίως του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, και τις κατευθυντήριες οδηγίες της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.).[..]

Άρθρο 209 - Μονάδα Ασφάλειας και Προστασίας

1. Σε κάθε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) λειτουργεί αυτοτελής υπηρεσία με ονομασία «Μονάδα Ασφάλειας και Προστασίας», [...]

2. Η μονάδα έχει ως αποστολή [...]

Ειδικότερα, η Μονάδα Ασφάλειας και Προστασίας του Α.Ε.Ι. είναι αρμόδια για:

α) [...]

θ) την εκπόνηση σχεδίων ασφάλειας και αντιμετώπισης καταστροφών, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας,

ι) την εκπόνηση σχεδίων ασφάλειας, ειδοποίησης και διαφυγής ατόμων με αναπηρία από τους χώρους του ΑΕΙ σε έκτακτες καταστάσεις,

ια) κάθε άλλη αρμοδιότητα που καθορίζεται στον Οργανισμό του Α.Ε.Ι. και σχετίζεται με το αντικείμενο της Μονάδας.

Άρθρο 212 - Μονάδα Ψηφιακής Διακυβέρνησης

1. Σε κάθε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) συνιστάται διοικητική δομή, το επίπεδο και η διοικητική διάρθρωση της οποίας καθορίζονται στον Οργανισμό του Ιδρύματος, με ονομασία «Μονάδα Ψηφιακής Διακυβέρνησης». Αποστολή της Μονάδας είναι η ψηφιακή διακυβέρνηση εντός του Α.Ε.Ι., η αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), η απλούστευση των διαδικασιών και ο συντονισμός της υλοποίησης δράσεων ψηφιακού μετασχηματισμού που καλύπτουν το σύνολο των δραστηριοτήτων του Α.Ε.Ι. και εξασφαλίζουν την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία των διοικητικών, ακαδημαϊκών και ερευνητικών μονάδων του Α.Ε.Ι. σύμφωνα με τις αρχές, το πλαίσιο και τις κατευθύνσεις της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του άρθρου 5 του ν. 4727/2020 (Α΄184).

Ειδικότερα, αρμοδιότητες της Μονάδας Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι:

α) [...]

β) η ανάλυση απαιτήσεων, η σχεδίαση, η προσβασιμότητα σε άτομα με αναπηρία, η υλοποίηση, η τεκμηρίωση και ο έλεγχος των μηχανογραφημένων εφαρμογών, των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και των λοιπών συστημάτων λογισμικού του Α.Ε.Ι.,

γ)[...]

Άρθρο 224 - Στρατηγικό Σχέδιο Ιδρύματος

[...]

2. Στο στρατηγικό σχέδιο περιγράφεται η στρατηγική του Α.Ε.Ι. για την ανάπτυξή του σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο σύμφωνα με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του και την αποστολή του στους διάφορους τομείς δραστηριότητάς τους, όπως την εκπαιδευτική και ερευνητική πολιτική του Α.Ε.Ι. και των επιμέρους ακαδημαϊκών μονάδων του, την εκπαιδευτική στρατηγική για κάθε κύκλο σπουδών, τη δια βίου μάθηση, την εκπαίδευση και την επιστημονική κατάρτιση, τη συνεχή βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης, την ενίσχυση της εξωστρέφειας και τη διασύνδεση με την κοινωνία και την οικονομία, την ανάπτυξη συνεργασιών με ιδρύματα και φορείς της αλλοδαπής, την καινοτομία και την αναβάθμιση της ποιότητας και της προσβασιμότητας του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. [...] Στο στρατηγικό σχέδιο θα περιλαμβάνεται η στρατηγική του ΑΕΙ για την ισότιμη πρόσβαση των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) και των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και μπορεί να περιλαμβάνονται η στρατηγική του Α.Ε.Ι. για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών του Α.Ε.Ι., την ισότιμη πρόσβαση των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) και των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, καθώς και την αειφόρο ανάπτυξη του Α.Ε.Ι., που εξειδικεύεται στα σχέδια των άρθρων 226 έως 228. [...]

Κυρία Υπουργέ,

Η ΕΑΠ παραμένει στη διάθεση των Υπηρεσιών του Υπουργείου σας για οιανδήποτε διευκρίνηση και συνεργασία, με αφορμή δε τη διαβούλευση του παρόντος νομοσχεδίου εκφράζει την επιθυμία της όπως, σύμφωνα με την παράγραφο ε, άρθρο 2 του ν. 4780/2021, καλείται έγκαιρα να συμμετέχει στις νομοπαρασκευαστικές εργασίες του Υπουργείου σας.

Για την Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας

Ο Πρόεδρος

Καθηγητής Κωνσταντίνος Στεφανίδης