ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Αριθ. 142628/ΓΔ4 της 4.9.2017 «Καθήκοντα και αρμοδιότητες των κλάδων ΠΕ23 Ψυχολόγων και ΠΕ30 Κοινωνικών Λειτουργών στα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής εκπαίδευσης» (Β΄3032).

Έχοντας υπόψη:

Την υπουργική απόφαση 28915/Γ6/12-03-2007 (449 Β’) «Καθορισμός εβδομαδιαίου ωραρίου εργασίας των κλάδων του ειδικού εκπαιδευτικού και ειδικού βοηθητικού προσωπικού που υπηρετούν σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής (Σ.Μ.Ε.Α.)».
Την υπουργική απόφαση 27922/Γ6/08-03-2007 (449 Β’) «Καθορισμός των ιδιαίτερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων, α) Του εκπαιδευτικού προσωπικού, που υπηρετεί σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής (Σ.Μ.Ε.Α.) της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ειδικά σχολεία, τμήματα ένταξης), και σε προγράμματα ειδικής αγωγής (παράλληλη στήριξη και παροχή διδασκαλίας στο σπίτι), β) Του ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού και του ειδικού βοηθητικού προσωπικού, που υπηρετεί στις σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης».
Την παρ. 1β του άρθρου 17 του ν. 3699/2008 (19 Α’), όπως η παράγραφος αυτή προστέθηκε με την παρ. 6 του άρθρου 70 του ν. 4485/2017 (114 Α’).
Του π.δ. 70/2015 (ΦΕΚ 114/τ.Α’/22-9-2015) «Ανασύσταση [...] και μετονομασία του [...] του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων σε Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, [...]».
Του π.δ. 125/2016 (ΦΕΚ 210/τΑ’/05-11-2016) με θέμα: «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».
Την με αριθμ. πρωτ. Υ.Σ. 58 /ΓΔ4 /29-08-2017 εισήγηση της Γενικής Διεύθυνσης Σπουδών Π.Ε και Δ.Ε του ΥΠ.Π.Ε.Θ.
Το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού σύμφωνα με το με αριθμ. πρωτ. 142538/Β1/30 -08-2017 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών, αποφασίζουμε:

Καθορίζουμε τα ιδιαίτερα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες των κλάδων ΠΕ23 Ψυχολόγων και ΠΕ30 Κοινωνικών Λειτουργών στα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.

Άρθρο 1

Γενικά καθήκοντα και αρμοδιότητες των κλάδων ΠΕ23 Ψυχολόγων και ΠΕ30 Κοινωνικών Λειτουργών

Τα μέλη του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού που ανήκουν στους κλάδους ΠΕ23 Ψυχολόγων και ΠΕ30 Κοινωνικών Λειτουργών μπορεί να ασκούν καθήκοντα σε συγκεκριμένες σχολικές μονάδες γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης, οι οποίες ορίζονται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, εφόσον συντρέχουν ιδιαίτερες ανάγκες στήριξης ευάλωτων κοινωνικών ομάδων ή κρίνεται απαραίτητη η υλοποίηση προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής και συναισθηματικής στήριξης μαθητών.

Τα μέλη του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού κλάδων ΠΕ23 Ψυχολόγων και ΠΕ30 Κοινωνικών Λειτουργών που ασκούν καθήκοντα και υπηρετούν σε σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης:

Μετέχουν ισότιμα στις δραστηριότητες και τις διαδικασίες του Συλλόγου Διδασκόντων της σχολικής μονάδας στην οποία υπηρετούν και δεν απαλλάσσονται από τα γενικά και ειδικά καθήκοντα και υποχρεώσεις του προσωπικού του σχολείου και από την ανάληψη εργασιών που ο Διευθυντής ή ο Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου μπορεί να αναθέσει.
Συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς, το λοιπό προσωπικό του σχολείου και τους γονείς των μαθητών για την εύρυθμη λειτουργία της σχολικής μονάδας και την προώθηση του εκπαιδευτικού έργου.
Ασκούν τα καθήκοντα τους σε ιδιαίτερο χώρο ή μέσα στην τάξη παράλληλα με το διδακτικό έργο των εκπαιδευτικών, ανάλογα με τις ανάγκες των μαθητών και το είδος της παρέμβασης που υλοποιείται, σε προγραμματισμένη συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς της τάξης χωρίς να τους υποκαθιστούν.
Συνεργάζονται με το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου και ενημερώνουν συστηματικά τους ατομικούς φακέλους των μαθητών, οι οποίοι φυλάσσονται σε ασφαλή χώρο με ευθύνη του διευθυντή του σχολείου. Υποχρέωση όλων των συμμετεχόντων σε αυτές τις συναντήσεις είναι η τήρηση των σχετικών διατάξεων για το επαγγελματικό απόρρητο.
Προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας της ειδικότητας τους, την τήρηση του απορρήτου των προσωπικών δεδομένων των μαθητών και των οικογενειών τους, σύμφωνα με τις διατάξεις τις ισχύουσας νομοθεσίας.
Καταρτίζουν το πρόγραμμα δραστηριοτήτων τους σε συνεργασία με το Διευθυντή και το Σύλλογο Διδασκόντων της σχολικής μονάδας, το οποίο συνυποβάλλεται σε τρία (3) αντίγραφα μαζί με το ωρολόγιο διδακτικό πρόγραμμα της σχολικής μονάδας, στο σχολικό σύμβουλο παιδαγωγικής ευθύνης. Τροποποιήσεις του προγράμματος, που ενδεχομένως θα προκύψουν κατά την εφαρμογή του κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Διευθυντή του σχολείου και το σχολικό σύμβουλο.
Διευκολύνουν την πρακτική άσκηση προπτυχιακών ή μεταπτυχιακών φοιτητών της ειδικότητας τους, τους οποίους δέχεται το σχολείο σε συνεννόηση με το Διευθυντή του σχολείου, ύστερα από σχετική έγκριση.
Εντάσσουν τα προγράμματα στήριξης και συνεργασίας με τους γονείς, σε ατομική ή μικροομαδική βάση, στο πλαίσιο του ωραρίου τους.
Μετέχουν υποχρεωτικά σε όλες τις εκδηλώσεις εντός και εκτός σχολείου.

Άρθρο 2

Καθήκοντα και αρμοδιότητες του κλάδου ΠΕ23 Ψυχολόγων

Ο Ψυχολόγος κλάδου ΠΕ23 φροντίζει για τη εφαρμογή των αρχών της επιστήμης Ψυχολογίας στην εκπαίδευση και προάγει την ψυχοσυναισθηματική, κοινωνική και γνωστική ανάπτυξη των μαθητών, τη συναισθηματική ισορροπία και την ενδυνάμωση όλων των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ενισχύει την προαγωγή προσωπικών και ομαδικών θετικών στάσεων και συμπεριφορών και προτείνει λειτουργικές διεξόδους αντιμετώπισης των αρνητικών στάσεων και συμπεριφορών. Αντιμετωπίζει τον κάθε μαθητή και μαθήτρια ως ιδιαίτερη, ενιαία βιοψυχική οντότητα, ενταγμένη σε ποικίλα κοινωνικά συστήματα, σεβόμενος απόλυτα τις προσωπικές ιδιαιτερότητες του. Ο ρόλος του είναι συμβουλευτικός, υποστηρικτικός και θεραπευτικός προς τους μαθητές, τις οικογένειες τους και το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου. Δημιουργεί τις προϋποθέσεις αντιμετώπισης καταστάσεων κρίσεων με απόλυτο σεβασμό στην προσωπικότητα των εμπλεκομένων. Ευαισθητοποιεί και ενημερώνει τους μαθητές, τους γονείς και το προσωπικό του σχολείου σε διάφορα θέματα που αφορούν την ειδικότητα του. Σχεδιάζει και εφαρμόζει προγράμματα πρόληψης και προαγωγής της ψυχικής υγείας. Διευκολύνει τη συνεργασία, επικοινωνία και αλληλεπίδραση των μαθητών και των οικογενειών τους. Ειδικότερα ο Ψυχολόγος:

Εργάζεται σε ομαδικό και ατομικό επίπεδο, με τα ίδια τα παιδιά, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, ανάλογα με τις εκάστοτε διαπιστωμένες ψυχολογικές ανάγκες και, όπου θεωρείται αναγκαίο.
Αξιολογεί τους μαθητές που χρήζουν υποστήριξης, χρησιμοποιώντας επιστημονικές μεθόδους, όπως: παρατήρηση, συνέντευξη με την οικογένεια, ενημέρωση από το προσωπικό του σχολείου και εγκεκριμένα ψυχοτεχνικά μέσα, αποσκοπώντας στο να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη ψυχολογική εκτίμηση για την προσωπικότητα των μαθητών και τις ιδιαίτερες ανάγκες τους.
Αξιολογεί τους μαθητές που πρόκειται να αλλάξουν εκπαιδευτικό πλαίσιο ή να αποφοιτήσουν, σε συνεργασία με το εκπαιδευτικό προσωπικό και συμβάλλει στην ομαλή μετάβαση στο επόμενο εκπαιδευτικό ή επαγγελματικό πλαίσιο.
Προγραμματίζει και παρέχει το υποστηρικτικό του έργο ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών και των οικογενειών τους και καταρτίζει το πρόγραμμα του σε συνεργασία με το διευθυντή και το προσωπικό του σχολείου.
Αναλαμβάνει, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κατάλληλο για την τήρηση του απορρήτου, την υποστηρικτική, συμβουλευτική ή θεραπευτική διαδικασία, ατομική ή ομαδική των μαθητών, η οποία κρίνεται απαραίτητη κατά την αξιολόγηση. Σε περίπτωση θεραπευτικής παρέμβασης ή συμβουλευτικής υποστήριξης, για τους ενήλικες μαθητές απαιτείται η σύμφωνη γνώμη τους και, όπου κρίνεται αναγκαίο, η συγκατάθεση των γονέων ή κηδεμόνων, ενώ για τους ανήλικους μαθητές απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των γονέων ή κηδεμόνων ή των ασκούντων την γονική μέριμνα ή εχόντων την επιμέλεια. Στις περιπτώσεις που ο μαθητής δέχεται ψυχοθεραπευτική υποστήριξη εκτός σχολείου, δεν εντάσσεται σε πρόγραμμα θεραπευτικής διαδικασίας και στο σχολείο και ο ψυχολόγος του σχολείου επικοινωνεί, σε συνεργασία με το Διευθυντή, με το πρόσωπο ή την υπηρεσία που παρέχει αυτή την υποστήριξη με σκοπό τη βέλτιστη αντιμετώπιση των αναγκών του μαθητή.
Παρέχει, εντός του σχολείου και στο πλαίσιο του ωραρίου του α) ψυχολογική υποστήριξη στις οικογένειες των μαθητών σε ομαδική ή ατομική βάση, η οποία ενδεικτικά περιλαμβάνει ενημέρωση σε σχέση με το πρόβλημα και τις μεθόδους παρέμβασης, εκπαίδευση για τις σχέσεις γονέων - παιδιού και την αντιμετώπιση προβλημάτων στο σπίτι, συμβουλευτική για συναισθηματική στήριξη σε θέματα οικογένειας, καθοδήγηση για την ανάγκη πρόσθετων ιατρικών, ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων και μεθόδων αποκατάστασης και β) συμβουλευτική υποστήριξη στο προσωπικό του σχολείου με σκοπό την επίλυση προβλημάτων των μαθητών και των οικογενειών τους και όταν κρίνεται αναγκαίο συμμετέχει στο σχεδιασμό του προγράμματος δραστηριοτήτων των μαθητών.
Ενημερώνει τους ατομικούς φακέλους των μαθητών και συντάσσει τις ψυχολογικές εκθέσεις των μαθητών, οι οποίες εκθέσεις κατόπιν γραπτών αιτημάτων των γονέων ή κηδεμόνων ή αρμοδίων σύμφωνα με το νόμο υπηρεσιών, αποστέλλονται διά της διεύθυνσης του σχολείου με εμπιστευτικό πρωτόκολλο.
Συνεργάζεται με τους υπεύθυνους παιδαγωγικής καθοδήγησης και συμβουλευτικής υποστήριξης των σχολικών μονάδων καθώς και με άλλες σχολικές μονάδες στο πλαίσιο ανάπτυξης κοινών δράσεων.
Συμμετέχει με το υπόλοιπο προσωπικό της σχολικής μονάδας στο σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων συνεκπαίδευσης σε συνεργασία με άλλες σχολικές μονάδες γενικής ή ειδικής εκπαίδευσης.
Συνεργάζεται με φορείς που παρέχουν ψυχολογικές και κοινωνικές υπηρεσίες όπως κέντρα ψυχικής υγείας, κέντρα πρόληψης, ιατροπαιδαγωγικές και κοινωνικές υπηρεσίες και φροντίζει για τη διασύνδεση αυτών των υπηρεσιών με τη σχολική μονάδα.
Οργανώνει και εφαρμόζει ατομικά ή ομαδικά προγράμματα, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, με σκοπό την προαγωγή, την αυτοεκτίμηση, το σεβασμό στην ετερότητα, την αλληλεγγύη, την ικανότητα διαχείρισης του άγχους και των συγκρούσεων.
Προάγει στο πλαίσιο της διεπιστημονικής προσέγγισης σε συνεργασία με τον Κοινωνικό Λειτουργό την πρόληψη μέσα από προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που απευθύνονται σε όλους τους εμπλεκόμενους στη σχολική διαδικασία (εκπαιδευτικούς, γονείς, μαθητές).

Άρθρο 3

Καθήκοντα και αρμοδιότητες του κλάδου ΠΕ30 Κοινωνικών Λειτουργών

Ο Κοινωνικός Λειτουργός κλάδου ΠΕ30 έχει αρμοδιότητα για θέματα εφαρμογής της Κοινωνικής Εργασίας και προσφοράς υποστηρικτικών υπηρεσιών στο σχολικό περιβάλλον. Προάγει τη ψυχοκοινωνική και γνωστική ανάπτυξη των μαθητών με βάση τις αρχές των ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Οι παρεμβάσεις του έχουν σκοπό την ενδυνάμωση των μαθητών και των οικογενειών τους μέσα από την ενίσχυση των προσωπικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που προάγουν στάσεις και συμπεριφορές και οδηγούν σε λειτουργικές επιλογές.

Εστιάζει: α) σε κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς, περιβαλλοντικούς και οικογενειακούς παράγοντες που εμποδίζουν την πρόσβαση των μαθητών στο σχολείο, επηρεάζοντας την ομαλή σχολική φοίτηση, τη μελέτη στο σπίτι, τη συμμετοχή στη μάθηση και τη σχολική επίδοση, β) σε παράγοντες του οικογενειακού περιβάλλοντος και της κοινωνικής ζωής που οδηγούν, σε περιθωριοποίηση και αποκλεισμό στη συμμετοχή σε κοινωνικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες που συνάδουν με τα δικαιώματα του παιδιού και γ) στη διαμόρφωση ενός εξωσχολικού περιβάλλοντος της κοινότητας των μαθητών, με σκοπό την ανάδειξη της ανάγκης κάλυψης της φροντίδας και προστασίας των παιδιών, με βάση τις αρχές της συμπερίληψης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης.

Παρεμβαίνει σε καταστάσεις κρίσης και ευαισθητοποιεί τους μαθητές σε διάφορα κοινωνικά θέματα (σχολικός εκφοβισμός, σεβασμός στη διαφορετικότητα, κοινωνική συναναστροφή κ.α.). Σχεδιάζει και εφαρμόζει προγράμματα πρόληψης, αναζητεί εναλλακτικές ευκαιρίες εκπαίδευσης για τους μαθητές που εγκαταλείπουν το σχολείο και συνεργάζεται με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τον περιορισμό σχολικής διαρροής. Διασυνδέει και διευκολύνει την οικογένεια στην επικοινωνία της με τους αρμόδιους φορείς και τις υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και υποστήριξης. Ο ρόλος του είναι ενημερωτικός, συμβουλευτικός, υποστηρικτικός προς τους μαθητές, τις οικογένειες τους και το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου. Ειδικότερα:

Αποτελεί το σύνδεσμο και το διαμεσολαβητή μεταξύ του σχολείου, της οικογένειας, και των άλλων κοινωνικών φορέων και υπηρεσιών που ασχολούνται με το παιδί, την οικογένεια και τις ιδιαίτερες ανάγκες που αντιμετωπίζουν.
Εργάζεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο εντός της σχολικής μονάδας, κατάλληλο για την τήρηση του απορρήτου, ο οποίος διαθέτει την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή που κρίνεται αναγκαία για το έργο του.
Συντάσσει το κοινωνικό ιστορικό του μαθητή σε συνεργασία με τους γονείς και εισηγείται τις αναγκαίες παρεμβάσεις για την καλύτερη προσαρμογή του μαθητή στο σχολικό πλαίσιο.
Στηρίζει συστηματικά και προγραμματισμένα, σε ατομική ή/και ομαδική βάση, τους μαθητές, που αντιμετωπίζουν προσωπικά ή άλλου είδους προβλήματα.
Προετοιμάζει τους μαθητές που πρόκειται να αποφοιτήσουν και οργανώνει τη μετάβαση στο νέο σχολικό πλαίσιο και σε συνεργασία με τον επαγγελματικό σύμβουλο και τις αρμόδιες υπηρεσίες της κοινότητας φροντίζει για την κοινωνική ή εργασιακή αποκατάσταση ενισχύοντας τους όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά για την επίτευξη των στόχων τους.
Συνεργάζεται με την οικογένεια του μαθητή με στόχο τη διαμόρφωση θετικής στάσης για το σχολικό θεσμό, την εξασφάλιση των κατάλληλων όρων για την απρόσκοπτη συμμετοχή του μαθητή στη σχολική ζωή και την αντιμετώπιση προβλημάτων προσωπικής ή κοινωνικής φύσης. Για την επίτευξη των σκοπών αυτών, κατά περίπτωση οργανώνει την παρέμβαση του σε άτομα, ομάδες και κοινότητα, παρέχοντας συμβουλευτική υποστήριξη σε ατομική ή ομαδική βάση.
Διοργανώνει συγκεντρώσεις γονέων, σε συνεργασία με το διευθυντή και τα άλλα μέλη του προσωπικού του σχολείου και τους ενημερώνει για κάθε είδους υποστηρικτικές υπηρεσίες και παροχές που δικαιούνται.
Έχει τη δυνατότητα να κάνει προγραμματισμένες επισκέψεις στις οικογένειες των μαθητών, να συνοδεύει τους γονείς σε διάφορες υπηρεσίες, όταν κρίνεται αναγκαίο, σε συνεργασία με το διευθυντή.
Συνεργάζεται με τους υπεύθυνους παιδαγωγικής καθοδήγησης και συμβουλευτικής υποστήριξης των σχολικών μονάδων, με ιατροπαιδαγωγικές και κοινωνικές υπηρεσίες, με κέντρα ψυχικής υγείας, με κέντρα πρόληψης καθώς και με κάθε φορέα που υποστηρίζει το έργο τους.
Σε περίπτωση που προκύπτουν σαφείς ενδείξεις οικογενειακής παραμέλησης ή κακοποίησης ή άλλων σοβαρών προβλημάτων συνεργάζεται με αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες του οικείου Δήμου και τις αρμόδιες δικαστικές αρχές.
Συντάσσει εκθέσεις που αναφέρονται σε θέματα των αρμοδιοτήτων του, κατόπιν γραπτών αιτημάτων των γονέων ή υπηρεσιών και τις παραδίδει στο διευθυντή για τη διεκπεραίωση τους.
Προάγει στο πλαίσιο της διεπιστημονικής προσέγγισης σε συνεργασία με τον Ψυχολόγο την πρόληψη μέσα από προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που απευθύνονται σε όλους τους εμπλεκόμενους στη σχολική διαδικασία (εκπαιδευτικούς, γονείς, μαθητές).