ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ΑΡΙΘΜ. 57/1973 «ΠΕΡΙ ΛΗΨΕΩΣ ΜΕΤΡΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΑΔΥΝΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΩΣ ΤΩΝ ΔΙΕΠΟΥΣΩΝ ΤΟΝ ΘΕΣΜΟΝ ΤΗΣ ΑΠΟΡΙΑΣ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ» (Α'149)
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'
Αρθρo 1 : Περιπτώσεις παροχής κοινωνικής προστασίας
1. Το Κράτος διά του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών και διά των υπό την εποπτείαν του Υπουργείου τούτου τελούντων φορέων παρέχει κοινωνικήν προστασίαν εις ας περιπτώσεις Ελλην πολίτης διαμένων μονίμως εν Ελλάδι:
α) [Καταργήθηκε από την παρ. 1Γ του άρθρου 57 του ν. 4472/2017 (Α΄74)].
β) ευρίσκεται εις μειωμένην κοινωνικήν, σωματικήν ή διανοητικήν κατάστασιν (αναπηρίαι πάσης φύσεως, γήρας κλπ.) ή
γ) περιέρχεται προσωρινώς ή μονίμως εις κατάστασιν ανάγκης συνεπεία ασθενείας, θεομηνίας ή άλλου απροβλέπτου συμβάντος.
Με την παρ. 2 του άρθρου 57 του ν. 4472/2017 (Α’74), ορίζεται ότι :
«2. Από 1.1.2018 η αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, όπως προβλέπεται στην περίπτωση γ΄ της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν.δ. 57/1973 (Α΄149), ως προς το σκέλος της χορήγησης οικονομικής ενίσχυσης σε όσους περιέρχονται σε κατάσταση ανάγκης συνεπεία θεομηνίας και λοιπών φυσικών καταστροφών ασκείται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ρυθμίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου».
2. Η κατά τας διατάξεις του παρόντος προστασία τελεί υπό την βασικήν προυπόθεσιν ότι:
α) η κατάστασις εις ην τελούν τα ως άνω πρόσωπα και αι εξ αυτής ανάγκαι τούτων δεν καλύπτονται παρ'οιουδήποτε φορέως κοινωνικής ασφαλίσεως και β) υφίσταται αποδεδειγμένως αδυναμία καλύψεως της συγκεκριμένης ανάγκης δι' ιδίων μέσων αυτών και των μελών της οικογενείας των.
3. Το περιεχόμενον ή έκτασις και ο χρόνος παροχής της κατά τας διατάξεις του παρόντος προβλεπομένης κοινωνικής προστασίας καθορίζονται διά του εφαρμοζομένου εκάστοτε κοινωνικού προγράμματος αναλόγως των προς τούτο διατιθεμένων οικονομικών μέσων.
4. Δι' αποφάσεων του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών, δημοσιευομένων διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, ορίζονται η διαδικασία, αι προυποθέσεις και τα κριτήρια, κατά γενικάς κατηγορίας, διά την υπαγωγήν εις το οικείον πρόγραμμα των δεομένων παροχής κοινωνικής προστασίας κατ'εφαρμογήν των διατάξεων του παρόντος.
Αρθρo 2
Αποφάσεις παροχής κοινωνικής προστασίας και διαδικασία εκδόσεως αυτών
1. Περί της συνδρομής εν τω προσώπω τινός των υπό του άρθρ.1 του παρόντος προυποθέσεις παροχής κοινωνικής προστασίας αποφαίνεται, επί τη υποβολή υπευθύνου, κατά τας διατάξεις του Ν.Δ. 105/1969 "περί ατομικής ευθύνης του δηλούντος ή βεβαιούντος" δηλώσεως, ο οικείος Νομάρχης, μετά γνώμην ειδικής Επιτροπής εδρευούσης παρ' εκάστη Νομαρχία.
Η Επιτροπή αποτελείται εξ ενός δημοσίου υπαλλήλου επί βαθμών τουλάχιστον 6ω ενός Εκκλησιαστικού Λειτουργού και ενός ευυπολήπτου πολίτου, οριζομένων μετά των αναπληρωτών αυτών δι' αποφάσεως του οικείου Νομάρχου, επί ενιαυσία θητεία, δυναμένη να ανανεούται. Διά της αυτής ή ετέρας αποφάσεως ορίζεται και ο Πρόεδρος αυτής.
2. Εν περιπτώσει υποβολής ψευδούς υπευθύνου δηλώσεως, ο δηλών διώκεται, κατά τας διατάξεις του Ν.Δ. 105/1969, καταλογιζομένης άμα εις βάρος τούτου της εκ της παροχής της κοινωνικής προστασίας προκληθείσης δαπάνης, ήτις εισπράττεται ως δημόσιον έσοδον, κατά τα ειδικώτερον διά κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών και Κοινωνικών Υπηρεσιών, δημοσιευομένης διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, εκάστοτε οριζόμενα.
Αρθρo 3
Τοπικαί Επιτροπαί Κοινωνικής Προστασίας
1. Δι' αποφάσεως του οικείου Νομάρχου συνιστώνται παρ' εκάστω Δήμω ή Κοινότητι ή οικισμώ τριμελείς Τοπικαί Επιτροπαί Κοινωνικής Προστασίας εξ ενός εκκλησιαστικού λειτουργού ως Προέδρου, ενός δημοσίου ή δημοτικού ή κοινοτικού υπαλλήλου και ενός ευυπολήπτου πολίτου, επιφορτιζόμεναι με την κατ' αρχή εξέτασιν των υποβαλλομένων αιτήσεων ή αυτεπαγγέλτως, περί παροχής της υπό του παρόντος προβλεπομένης κοινωνικής προστασίας και υποβολήν προτάσεων διά την, κατά την διαδικασίαν του προηγουμένου άρθρου, έκδοσιν της εν αυτώ προβλεπομένης αποφάσεως.
Εν ελλείψει Εκκλησιαστικού Λειτουργού ή υπαλλήλων εκ των εν τη παρούση παραγράφω αναφερομένων, αι Επιτροπαί δύνανται να συγκροτώνται εξ ευυπολήπτων πολιτών, του Προέδρου τούτων οριζομένου διά της περί διορισμού αποφάσεως.
2.Τα της συνθέσεως, συγκροτήσεως και λειτουργίας των τοπικών τούτων επιτροπών, καθορίζοντται διά κανονιστικής αποφάσεως του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών, δημοσιευομένης διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.
3. Ειδικώς τα πιστοποιητικά κοινωνικής προστασίας εις τους φοιτητάς Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, χορηγούνται υπό των οικείων Νομαρχών, μετά γνώμην ειδικής τριμελούς Επιτροπής οριζομένης υπό του οικείου Νομάρχου και αποτελουμένης εξ ενός δικαστικού λειτουργού, ενός εφοριακού υπαλλήλου και ενός υπαλλήλου του Κέντρου Κοινων. Υπηρεσιών ή των νομίμων αναπληρωτών αυτών.
Η ανωτέρω Επιτροπή δύναται να καλή τον Δήμαρχον ή Πρόεδρον Κοινότητος, της πόλεως ή της Κοινότητος ςξ ης προέρχεται ο φοιτητής, προς παροχήν στοιχείων ή πληροφοριών
Η ανωτέρω παράγραφος προστέθηκε από το άρθρο 5 του ν.379/1976 (Α΄176).
Αρθρο 4
Υποκατάστασις Πιστοποιητικού απορίας
Εις ας περιπτώσεις, κατά τας υφισταμένας διατάξεις Νόμων ή Κανονισμών Ιδρυμάτων, Οργανισμών και Νομικών Προσώπων Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου, προβλέπεται η παροχή κοινωνικής προστασίας βάσει πιστοποιητικών απορίας, αύτη παρέχεται εφεξής υπό των οικείων φορέων, συντρεχουσών των υπό των διατάξεων του ων οριζομένων προυποθέσεων, βάσει αποφάσεως του οικείου Νομάρχου εκδιδομένης συμφώνως τω άρθρ.2 του παρόντος.
Αρθρο 5
Επέκτασις κοινωνικής προστασίας εις ομογενείς και αλλοδαπούς
Δι' αποφάσεων του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών, δημοσιευομένων διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, η υπό του παρόντος προβλεπομένη κοινωνική προστασία, εις άτομα ή ομάδας ομογενών διαμενόντων εν Ελλάδι, ή μονίμως εγκατεστημένων εν τη Ελληνική Επικρατεία αλλοδαπών.
Τοιαύτη απόφασις δεν απαιτείται, προκειμένου περί υπηκόων Κρατών, υπέρ ων, βάσει της διά του Ν.Δ. 4017/1959 κυρωθείσης Ευρωπαικής Συμβάσεως περί Κοινωνικής και Ιατρικής Αντιλήψεως, έχει αναληφθή υποχρέωσις της Χώρας, προς παροχήν κοινωνικής προστασίας προβλεπομένης υπό του παρόντος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β
Αρθρo 7
Σύστασις Λογαριασμού Πρώτων Κοινωνικών Βοηθειών
1. Επί σκοπώ αντιμετωπίσεως των εκάστοτε παρουσιαζομένων εκτάκτων κοινωνικών αναγκών και της διά κοινωνικών μέτρων καταπολεμήσεως της επαιτείας και αλητείας, συνιστάται παρά τω οικείω Υποκαταστήματι της Τραπέζης της Ελλάδος της έδρας εκάστης Νομαρχίας και εν ανυπαρξία τούτου παρά τω Υποκαταστήματι ετέρας Τραπέζης, οριζομένης διά κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών και Κοινωνικών Υπηρεσιών, ειδικός Λογαριασμός, υπό τον τίτλον "Λογαριασμός Πρώτων Κοινωνικών Βοηθειών", κινούμενος κατά παρέκκλισιν των περί Δημοσίου Λογιστικού διατάξεων και κατά τα ειδικώτερον δια κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών και Κοινωνικών Υπηρεσιών, δημοσιευομένης διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, καθοριζόμενα.
1α. Στη Νομαρχία Αθηνών συνιστάται στο αντίστοιχο υποκατάστημα ή πρακτορείο της Τράπεζας της Ελλάδος της έδρας κάθε Νομαρχιακού Τομέα ειδικός Λογαριασμός, υπό τον τίτλο "Λογαριασμός Πρώτων Κοινωνικών Βοηθειών
Το ανωτέρω εδάφιο προστέθηκε από την παράγραφο 7 του άρθρου 26 του ν. 2646/1998 (Α’236).
2. Εις τον Λογαριασμόν τούτον κατατίθενται πόροι:
α) Εκ χρηματοδοτήσεων του Κρατικού Προυπολογισμού.
Η χρηματοδότησις αύτη παρέχεται εκ των εγγεγραμμένων εκάστοτε πιστώσεων της Κοινωνικής Προνοίας, άνευ ειδικής προσθέτου εγγραφής πιστώσεως εις τον Κρατικόν Προυπολογισμόν.
β) Εκ χρηματοδοτήσεων, δωρεών και εισφορών εις χρήμα ή εις είδος φυσικών ή νομικών προσώπων.
γ) Εξ εσόδων εκ διενεργουμένων εράνων, λαχειοφόρων ή φιλανθρωπικών αγορών και πάσης φύσεως κοινωνικών εκδηλώσεων, ως και εκ ποσοστού 2% επί του ακαθαρίστου προιόντος των διενεργουμένων εν τη περιοχή του οικείου Νομού εράνων και λαχειοφόρων ή φιλανθρωπικών αγορών.
3. Δι' αποφάσεως του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών, καθορίζονται αι προυποθέσεις, ο τρόπος και η διαδικασία παροχής βοηθείας εις περιπτώσεις περί ων η παρ.1 του παρόντος, ως και τα της αυτουσίας διαθέσεως των εις είδος εισφορών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ
Αρθρο 8
Κατά παρέκκλισιν διάθεσις πιστώσεων
Η κατά τας διατάξεις του παρόντος διάθεσις πιστώσεων εκ του Κρατικού Προυπολογισμού δύναται, συντρεχούσης επειγούσης ανάγκης, να ενεργήται και κατά παρέκκλισιν των περί δημοσίου λογιστικού διατάξεων, κατά τα διά κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών και Κοινωνικών Υπηρεσιών, δημοσιευομένης διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, ειδικώτερον εκάστοτε οριζόμενα.
Αρθρο 9
Εμπιστευτικός χαρακτήρας στοιχείων
Τα ατομικά στοιχεία των κατά τας διατάξεις του παρόντος προστατευομένων, ως και τα σχετιζόμενα με την διαδικασίαν εξακριβώσεως της οικονομικής και οικογενειακής καταστάσεως αυτών υπηρεσιακά έγγραφα, έχουν χαρακτήρα εμπιστευτικόν, απαγορευομένης της προς τρίτους γνωστοποιήσεως του περιεχομένου τούτων.
Αρθρο 10
Υποχρέωσις παροχής στοιχείων
1. Αι Δημόσιαι ή Δημοτικαί Αρχαί και τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου, ως και αι επιχειρήσεις πάσης φύσεως υποχρεούνται να παρέχουν αμελλητί, εις τα επιφορτιζόμενα με την εφαρμογήν του παρόντος όργανα του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, πάσαν πληροφορίαν ή στοιχείον, ευρισκόμενον, ως εκ της φύσεως της ασκουμένης υπηρεσίας, εις την διάθεσιν αυτών και αφορών εις την οικογενειακήν ή οικονομικήν κατάστασιν των αξιούντων την, κατά τας διατάξεις του παρόντος, κοινωνικήν προστασίαν.
2. Παράλειψις παροχής των κατά την προηγουμένην παράγραφον στοιχείων συνιστά πειθαρχικόν αδίκημα διά τους εκ των υπευθύνων υπαλλήλους του Δημοσίου ή Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α., Δημοσίων Οργανισμών και Δημοσίων Επιχειρήσεων.
Αρθρο 11
Ποινικαί κυρώσεις
Αρμόδια όργανα Δημοσίων Υπηρεσιών, Ιδρυμάτων, Νομικών Προσώπων, ως και υπεύθυνοι επιχειρήσεων πάσης φύσεως, παραβαίνοντες τας διατάξεις του παρόντος, ανεξαρτήτως των τυχόν πειθαρχικών αυτών ευθυνών, διώκονται και τιμωρούνται ποινικώς, κατά τας διατάξεις του άρθρ.458 του Ποινικού Κώδικος, εφ' όσον δεν διώκονται εξ άλλης διατάξεως αυστηρότερον.
Αρθρο 12
Ατέλειαι
Αι δυνάμει του παρόντος υποβαλλόμεναι αιτήσεις, δηλώσεις, εξαιρέσει των τοιούτων του άρθρ.2 του παρόντος, και εκδιδόμεναι βεβαιώσεις και πιστοποιητικά παρ' οιασδήποτε Αρχής, απαλλάσσονται παντός τέλους χαρτοσήμου.
Αρθρο 13
Οργανισμός Κοινωνικής Αντιλήψεως
1. Από της ισχύος του παρόντος, η διεπομένη υπό των διατάξεων του Ν.Δ. 1479/1944 "περί συστάσεως και οργανώσεως Κοινωνικής Αντιλήψεως" Οργάνωσις Κοινωνικής Αντιλήψεως, μετονομάζεται εις Οργανισμόν Κοινωνικής Αντιλήψεως και τελεί υπό την άμεσον εποπτείαν του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών, κατά τα ειδικώτερον δι' αποφάσεως αυτού, δημοσιευομένης διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, οριζόμενα.
2. Διά Π.Δ/τος εκδιδομένου προτάσει του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών δύναται ν' ανατίθεται εις τον Οργανισμόν Κοινωνικής Αντιλήψεως η εκτέλεσις εν όλω ή εν μέρει των κατά τας διατάξεις του παρόντος εφαρμοζομένων προγραμμάτων.
3. Επί σκοπώ πληρεστέρας εφαρμογής των, κατά τας διατάξεις του παρόντος, προγραμμάτων και εκτελέσεως τούτων υπό του περί ου η προηγουμένη παράγραφος Οργανισμού, δύναται διά Π.Δ/τος, εκδιδομένου τη προτάσει των Υπουργών Οικονομικών και Κοινωνικών Υπηρεσιών, να τροποποιηθούν και συμπληρωθούν αι αφορώσαι εις την οργάνωσιν και λειτουργίαν του Οργανισμού τούτου κείμεναι διατάξεις, άνευ δημιουργίας νέων θέσεων ή νέων δαπανών εις βάρος του Κρατικού Προυπολογισμού.
Άρθρο 14
Ρύθμισις λεπτομερειών
Δι' αποφάσεων του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών, δημοσιευομένων διά της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, ρυθμίζονται αι λεπτομέρειαι ως και παν θέμα σχετικόν με την εφαρμογήν του παρόντος.
Αρθρο 15
Κατάργησις ισχυουσών περί απορίας διατάξεων
1. Από της ισχύος του παρόντος οι υφιστάμενοι πίνακες απορίας, απόλλυσι την ισχύν των. Τα καθ' οιονδήποτε τρόπον ευρισκόμενα εις χείρας των ενδιαφερομένων πιστοποιητικά απορίας, ουδεμίαν έχοντα ισχύν, δεν γίνονται δεκτά παρά Δημοσίων Υπηρεσιών ή Νομικών Προσώπων Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου ή οιουδήποτε Οργανισμού κοινωφελούς σκοπού, προς παροχήν οιασδήποτε προστασίας.
2. Από της αυτής ως άνω χρονολογίας καταργούνται:
α) Αι διατάξεις των παρ.1 έως και 3 του άρθρ.10 του υπ'αριθ.85/1946 Ν.Δ/τος "περί Υπηρεσιών Κοινωνικής Προνοίας.....κλπ".
β) Το από 11.5.1946 Β.Δ/μα" περί της εννοίας της απορίας και του τρόπου αποδείξεως αυτής" ως συνεπληρώθη και ετροποποιήθη.